Ήταν Ιούλιος του 1943, όταν ο 12ος Λόχος των Γερμανών με διοικητή τον υπολοχαγό Βίλλιμπαλντ Ραίζερ πλησίασε το χωριό.
Στις 25 του μήνα έδωσε εντολή να εξοντώσουν τους ανθρώπους χωρίς καμιά διάκριση ούτε σε φύλο ούτε σε ηλικία.
Το ίδιο ακριβώς θα συμβεί και ύστερα από ένα μήνα, στις 27 Αυγούστου από τον ίδιο λόχο και με τον ίδιο διοικητή!
Θύματα ήταν 153 από τη Μουσιωτίτσα και ένα παλικάρι από τη Λάρισα, αντάρτης του ΕΛΑΣ.
Για να φωτίσουμε καλύτερα το δράμα που συντελέστηκε, έχει σημασία να γνωρίσουμε και την ταυτότητα του υπολοχαγού Ραίζερ, του ανθρώπου που διέταξε δύο φορές τη σφαγή των απλών ανθρώπων του χωριού.
Ορισμένα βασικά στοιχεία αυτού του ναζιστή τα δανειζόμαστε από βιβλίο του συμπατριώτη του Γερμανού Χέρμαν Φρανκ Μάγερ.
Ο συγγραφέας Χέρμαν Φρανκ Μάγερ στο βιβλίο του με τίτλο «Αιματοβαμμένο Εντελβάις» δίνει και τούτες τις πληροφορίες:
«Κατά τη διάρκεια των αμέτρητων επιχειρήσεων ενεργούσε άσπλαχνα και ανελέητα.
Για τη σκληρότητά του προς τον εχθρό και στον άμαχο πληθυσμό απέκτησε όχι ιδιαίτερα κολακευτικό παρωνύμιο «ο Νέρωνας του 12/98»…
Ο Ραίζερ ήταν γενικά γνωστός ως ο 150% ναζί…
Ο Αυστριακός Ρούντολφ Φέλνερ είπε:
«Ο Ραίζερ διακρινόταν από μια ανελέητη σκληρότητα, ακόμη και απέναντι σ’ εμάς.
Συχνά παίρναμε διαταγή να εξοντώσουμε οτιδήποτε ζωντανό, διαταγή που φυσικά εκτελούσαμε.
Στο Μαυροβούνιο για παράδειγμα ένας αρνήθηκε να εκτελέσει μια γυναίκα.
Τιμωρήθηκε».
Και συνεχίζει:
Σε αναφορά του προς τη Διοίκηση ύστερα από τη σφαγή της Μουσιωτίτσας ο Ραίζερ γράφει ότι «δέχτηκε πυρά από ένα μεμονωμένο σπίτι».
Και αναρωτιέται ο συμπατριώτης του Μάγερ:
Μπορεί μια τέτοια αναφορά να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα;
Απολύτως βέβαιο είναι ότι η μέγιστη πλειονότητα των θυμάτων ήταν εντελώς αθώοι άμαχοι, γυναίκες, παιδιά και γέροντες».
Να και η ταυτότητα των θυμάτων: 4 μωρά ηλικίας 12 μηνών, 36 παιδιά από 2 έως 7 ετών, 23 παιδιά από 8 έως 16 ετών.
Οι Γερμανοί δεν είχαν καμιά απώλεια!
Το χρονικό της σφαγής
Ιούλιος 1943 :
-. δυσοίωνα νέα φτάνουν στη Μουσιωτίτσα ότι οι Γερμανοί υπό τον τότε διοικητή Λαντς ετοιμάζονται να χτυπήσουν.
Η Μουσιωτίτσα συμμετείχε ενεργά στον αντιστασιακό αγώνα διαθέτοντας δική της αντιστασιακή ομάδα που προκαλούσε την εκδικητική μανία των κατακτητών.
Ιδιαιτέρως προκαλούσε την πρώτη ορεινή μεραρχία που διοικούσε ο Βάλτερ Φον Στάτνερ και είχε καθαρά αντιανταρτική αποστολή.
24 Ιουλίου :
-. γερμανικό αεροπλάνο εκτελεί χαμηλή πτήση και πετιούνται προκηρύξεις που καλούν τους κάτοικους να μη φύγουν από τα σπίτια τους. 30 με 50 στρατιωτικά αυτοκίνητα των Γερμανών ανηφορίζουν από το δρόμο Aρτας – Ιωαννίνων.
Είχαν προηγηθεί επιθέσεις ανταρτών σε Ιταλικές εφοδιοπομπές.
25 Ιουλίου :
-. ημέρα Κυριακή, η γερμανική συντονισμένη επίθεση γίνεται από τα τέσσερα περιφερειακά σημεία με τέσσερις ομάδες στρατού ώστε να αποκλειστεί κάθε έξοδος από το χωριό.
Το πρώτο σώμα περνώντας από διάφορα σημεία καταλήγει στο Κουκλέσι, ο πρώτος νεκρός είναι γεγονός.
Το δεύτερο σώμα καίει, λεηλατεί, μεταφέρει αιχμαλώτους στο Σπιθάρι και συλλαμβάνει 45 άτομα που οδηγεί βίαια στη Βούλιστα – Παναγιά.
Το τρίτο σώμα ήταν τα επίλεκτα μέλη των Ες- Ες της ορεινής μεραρχίας Εντελβάις, με άλλα λόγια οι εκτελεστές.
Κατακαίουν σπίτια, ανθρώπους ακόμη και μικρά παιδιά που βόσκουν τα πρόβατά τους.
Το τμήμα των Γερμανών συνεχίζει ακάθεκτο την πορεία του για το Σπιθάρι όπου και το προηγούμενο σώμα είχε μεταφέρει αιχμαλώτους.
Το Σπιθάρι, που στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, αποτελούσε καταφύγιο για τους κάτοικους της Μουσιωτίτσας, θα γινόταν τώρα ο τόπος του μαρτυρίου, ενός μαρτυρίου ανατριχιαστικού που καταγράφηκε στην ιστορία από τα πονεμένα χείλη αυτών που επέζησαν.
Κι εδώ ο συντονισμός άψογος.
Τους βάζουν σε μια γραμμή.
Στην αρχή βάζουν τους 78, μετά διαλέγουν 15 που χρειάζονται για μεταφορά οπλισμού στη Βούλιστα – Παναγιά και αφήνουν 63 ανθρώπους να στέκονται όρθιοι και περήφανοι σε μια γραμμή περιμένοντας τον άδικο και τραγικό επίλογο της ζωής τους.
Ο Κωνσταντίνος Αναστασίου περιγράφει με λεπτομέρειες στιγμή προς στιγμή τα γεγονότα της ημέρας εκείνης.
Μόλις οι Γερμανοί έφτασαν στο Σπιθάρι, όσοι δεν ήταν κρυμμένοι τους προσέφεραν φαγητό (γάλα, αυγά και ό,τι άλλο είχαν) σε μια προσπάθεια να τους «καλοπιάσουν».
Κανείς τους δεν άγγιξε τίποτα.
Διέταξαν τη συγκέντρωση όλων κατά μήκος του δέματος και προετοιμάζονταν για την εκτέλεση.
Ένας από τους πολυβολητές διεπληκτίσθηκε έντονα με τον ανώτερο του αξιωματικό και γυρίζοντας το πολυβόλο του προς το Κουκλέσι άρχισε να πυροβολεί, αδειάζοντάς το στον αέρα και εγκατέλειψε τρέχοντας προς τους προπορευόμενους Γερμανούς που έφευγαν με τους αιχμαλώτους.
Έστησαν τα πολυβόλα σε ύψος 50 εκατοστών περίπου από την γη και άρχισαν να πυροβολούν τυφλά τους συγκεντρωμένους στην κοιλιά.
Στην αρχή βάζουν τους 78, μετά διαλέγουν 15 που χρειάζονται για μεταφορά οπλισμού στη Βούλιστα – Παναγιά και αφήνουν 63 ανθρώπους να στέκονται όρθιοι και περήφανοι σε μια γραμμή περιμένοντας τον άδικο και τραγικό επίλογο της ζωής τους.
Ο Κωνσταντίνος Αναστασίου περιγράφει με λεπτομέρειες στιγμή προς στιγμή τα γεγονότα της ημέρας εκείνης.
Μόλις οι Γερμανοί έφτασαν στο Σπιθάρι, όσοι δεν ήταν κρυμμένοι τους προσέφεραν φαγητό (γάλα, αυγά και ό,τι άλλο είχαν) σε μια προσπάθεια να τους «καλοπιάσουν».
Κανείς τους δεν άγγιξε τίποτα.
Διέταξαν τη συγκέντρωση όλων κατά μήκος του δέματος και προετοιμάζονταν για την εκτέλεση.
Ένας από τους πολυβολητές διεπληκτίσθηκε έντονα με τον ανώτερο του αξιωματικό και γυρίζοντας το πολυβόλο του προς το Κουκλέσι άρχισε να πυροβολεί, αδειάζοντάς το στον αέρα και εγκατέλειψε τρέχοντας προς τους προπορευόμενους Γερμανούς που έφευγαν με τους αιχμαλώτους.
Έστησαν τα πολυβόλα σε ύψος 50 εκατοστών περίπου από την γη και άρχισαν να πυροβολούν τυφλά τους συγκεντρωμένους στην κοιλιά.
Τα κορμιά σωριάζονταν χτυπημένα στο χώμα και τα πολυβόλα χαμήλωσαν στους τριάντα πλέον πόντους και κατόπιν ακόμα πιο χαμηλά σύρριζα στο χώμα για να μην υπάρχει καμμία περίπτωση να γλιτώσει κανείς.
Το τρίτο αυτό τμήμα των Γερμανών, που αποτελούνταν από επίλεκτα μέλη των ΕΣ-ΕΣ της ορεινής μεραρχίας «Εντελβάις» υπό τον αρχιδήμιο συνταγματάρχη Γιόζεφ Ζάλμιγκερ, μετά τη μεγάλη σφαγή που λαμβάνει χώρα στο Σπιθάρι, προχωρά αδίστακτο στη Λιάσκα-Παναγιά και συναντιέται με το τέταρτο τμήμα, τη πλαγιοφυλακή τους.
Συνεχίζουν να καίνε, να λεηλατούν κα να σκορπούν το βίαιο θάνατο. 6 το απόγευμα, τόπος συνάντησης όλων των τμημάτων η Βούλιστα Παναγιά.
Κι εκεί συνεχίζονται οι ξυλοδαρμοί και οι εκτελέσεις αιχμαλώτων από τις γύρω περιοχές, μεταξύ των οποίων και 12 από τους ομήρους που πήραν από την Μουσιωτίτσα.
Όμως ο τραγικός Ιούλιος δε χόρτασε τους βάρβαρους εχθρούς.
Όταν, τον Αύγουστο, σε ένα αντάρτικο μπλόκο στο Ζήτα χάνουν ένα αξιωματικό, που οι αντάρτες σκόπευαν να αιχμαλωτίσουν και να ανταλλάξουν με κάποιον δικό τους, επιλέγουν και πάλι τη Μουσιωτίτσα, χτυπώντας τα σπίτια των οικογενειών όπου φυλάσσονταν τα καζάνια για το συσσίτιο των ανταρτών.
Δολοφονούνται εν ψυχρώ άλλοι 17, ανεβάζοντας τον τραγικό αριθμό των θυμάτων στους 152. Και πάλι στα νέα θύματα υπάρχουν μικρά παιδιά.
Κάπως έτσι διαδραματίστηκε η ιστορία το τραγικό αυτό καλοκαίρι του 1943 με βάση τις πηγές από ανθρώπους των γραμμάτων που με ευσέβεια και επιστημονικό ενδιαφέρον άγγιξαν τα θλιβερά γεγονότα, με βάση όμως περισσότερο τα ακριβά λόγια και τις αφηγήσεις όσων απέμειναν και δε ξεχνούν.
(Από την ομιλία της κας Αμαλίας Παπακώστα, καθηγήτριας του Γυμνασίου Μαρτυρικής Μουσιωτίτσας, 25.07.2009 και από το βιβλίο "Η προσφορά της Μαρτυρικής Μουσιωτίτσας στη Νεώτερη Ιστορία-Χρονικό του Ολοκαυτώματος (Ιούλιος-Αύγουστος 1943)", Γεωργία Σταύρου-Αναγνώστου, Έκδοση: Κοινότητα Μουσιωτίτσας, 1998).
Το τρίτο αυτό τμήμα των Γερμανών, που αποτελούνταν από επίλεκτα μέλη των ΕΣ-ΕΣ της ορεινής μεραρχίας «Εντελβάις» υπό τον αρχιδήμιο συνταγματάρχη Γιόζεφ Ζάλμιγκερ, μετά τη μεγάλη σφαγή που λαμβάνει χώρα στο Σπιθάρι, προχωρά αδίστακτο στη Λιάσκα-Παναγιά και συναντιέται με το τέταρτο τμήμα, τη πλαγιοφυλακή τους.
Συνεχίζουν να καίνε, να λεηλατούν κα να σκορπούν το βίαιο θάνατο. 6 το απόγευμα, τόπος συνάντησης όλων των τμημάτων η Βούλιστα Παναγιά.
Κι εκεί συνεχίζονται οι ξυλοδαρμοί και οι εκτελέσεις αιχμαλώτων από τις γύρω περιοχές, μεταξύ των οποίων και 12 από τους ομήρους που πήραν από την Μουσιωτίτσα.
Όμως ο τραγικός Ιούλιος δε χόρτασε τους βάρβαρους εχθρούς.
Όταν, τον Αύγουστο, σε ένα αντάρτικο μπλόκο στο Ζήτα χάνουν ένα αξιωματικό, που οι αντάρτες σκόπευαν να αιχμαλωτίσουν και να ανταλλάξουν με κάποιον δικό τους, επιλέγουν και πάλι τη Μουσιωτίτσα, χτυπώντας τα σπίτια των οικογενειών όπου φυλάσσονταν τα καζάνια για το συσσίτιο των ανταρτών.
Δολοφονούνται εν ψυχρώ άλλοι 17, ανεβάζοντας τον τραγικό αριθμό των θυμάτων στους 152. Και πάλι στα νέα θύματα υπάρχουν μικρά παιδιά.
Κάπως έτσι διαδραματίστηκε η ιστορία το τραγικό αυτό καλοκαίρι του 1943 με βάση τις πηγές από ανθρώπους των γραμμάτων που με ευσέβεια και επιστημονικό ενδιαφέρον άγγιξαν τα θλιβερά γεγονότα, με βάση όμως περισσότερο τα ακριβά λόγια και τις αφηγήσεις όσων απέμειναν και δε ξεχνούν.
(Από την ομιλία της κας Αμαλίας Παπακώστα, καθηγήτριας του Γυμνασίου Μαρτυρικής Μουσιωτίτσας, 25.07.2009 και από το βιβλίο "Η προσφορά της Μαρτυρικής Μουσιωτίτσας στη Νεώτερη Ιστορία-Χρονικό του Ολοκαυτώματος (Ιούλιος-Αύγουστος 1943)", Γεωργία Σταύρου-Αναγνώστου, Έκδοση: Κοινότητα Μουσιωτίτσας, 1998).
photo:Peter Paul Rubens, η σφαγή των αθώων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου